C virüsü 1989 yılında bulunmuştur. Türkiye’de C virüsü ( HCV ) sayısı yüz kişide 1-2 kişi olarak bilinmektedir. B virüsü gibi kronik şekilde vardır. C virüsü ile meydena gelen Hepatitilerin %15 – %20 kadarı tamamen iyileşirsede % 85 kronikleşir. Ve virüs kandan temizlenmez. Kronikleşme B virüsünde çok azdır, % 95 hatta % 98′i iyileşip, virüs kandan kaybolursa da, C Hepatitinde ise tam tersi oluyor. Virüs kandan atılamıyor, taşıyıcılık yıllar boyu sessiz kalabilir. Zengin ve ileri ülkelerde Hepatit B koruyucu aşısı hemen herkese uygulandığı için Batı'da problem Hepatit B değil, C virüsüdür. Çünki aşısı hala araştırma safhasındadır.
Hepatit C virüsünün Bulaşması:
B virüsünde en çok seks yolu ile bulaşma olduğu halde, C virüsü en çok kan, daha az seks yolu ile bulaşır.
1. Kan Yolu – Risk yüksektir. %70 kadar bu yoldan bulaşır.
- Virüs bulaşık kan transfüzyonu
- Damar yolundan uyuşturucu kullanımı
- Böbrek, dializ makinalarına giren hastalarda.
- C virüsü ile bulaşmış enfekte iğne batması ile de bulaşır.
2. Kan Yolu dışında bulaşması:
- Seksüel ilişki, Monogam evli kimselerde bu oran çok düşüktür.%0,3-5 kadardır.
- Homoseksüeller
- Çok eşli seks hayatı yaşayanlar
- Anneden çocuğa geçiş, anneden çocuğa plasent ile geçer
- Virüs ile enfekte olmuş, manikür aletleri, başkasının diş fırçasını, rujunu, jilet (traş eşyaları) kullanma.
- Anneden çocuğa geçiş:
- Anneden doğum esnasında geçme. Doğum esnasında anne kanı ve sekresyon (sıvılar) ile geçme.
- Doğumdan sonra, anne sütü ile (çok az)
- Annenin uterusu içinde placenta aracılığı ile bebeğe vertikal yoldan bulaşma.
- Kulakta küpe deliği açma, burunda hızma, piercing, dövme (tattoo) iğne temiz bile olsa, boya herkes için ayni şişeden kullanılıyor. Dövme için ülkemizde yasa vardır. Ancak 18 yaşından büyüklere, doktor tarafından yapılmasıgerekiyor. Amerika’da bazı eyaletlerde yasaktır, Teksas’ta serbesttir.
- Artropodlar aracılığı ile bulaşabileceği düşünülmüştür.
Önemli Bilgi:
Hepatit C’li hastaların serumlarında HCV RNA (+) bulunduğu halde, C virüs seviyesi düşük ise tükrükte, sperm, vajinal sıvı ve idrarda HCV RNA tesbit edilememiştir. Bütün bu bilgilere karşı HCV ile infekte bir insanın ısırdığı diğer bir insanda HCV infeksiyonu gelişmiş ve bu nedenle tükrük ile C virüsünün geçebileceği düşünülmüştür.
C Hepatti riski, çeşitli gruplarda şu oranlarda bulunmuştur:
- Damar yolundan uyuşturucu kullananlar %57
- Diyalize bağlı böbrek hastaların %15 -50
- Sık kan nakli yapılan hastalar (mesela Hemofili)
- Genelev kadınları %3 -2 (korunmasız ilşki çok sakıcalı)
- Aile içi infeksiyon % 3-3 – % 9
- Sağlık personeli
- Cinsel ilşki esnasında, eşlerden birinde HCV RNA yüksek ise bulaşma kolayolur.
Bir kimseye herhangi bir yoldan C virüsü bulaştığı zaman, belirtiler, kuluçka devri olan (15 ile 180 gün arasında) görülür. Bir kimse Hepatit C’li biri ile bilmeyerek ilişkide bulunmuşsa, ilk 24 saatte B vrüsünde olduğu gibi hemen aşı yapmak ve Hiper immun globulinin de C de faydası yoktur.En iyisi prezervatifsiz ilşkinin yasak olduğunu bilmektir.
Hastalığın Erken Belirtileri:
Yorgunluk, kırıklık, adele-mafsal ağrıları, iştahsızlık, mide de dolgunluk ve hafif ağrı bulantı,gözlerde sarılık olabilir, idrar rengi koyulaşır. İnfekte olan bir kimsede C virüsü belirtilerin başlangıcından 1 -2 hafta önceden virüsü yaymaya başlar. B Hepatitinde olduğu gibi C Hepatitinde de akut olarak başlayıp kronikleşen 2 evre vardır. Fakat B Hepatiti akut olarak başladıktan 6 ay kadar sonra % 95 iyi olur ve B virüsü kandan atıldığı halde C de durum tam tersi ve daha kötüdür. % 5 – 10 kadarı da 6 ayda C virüsü kandan temizlenirse de % 90 – 95′i kronikleşir. Ve C virüsü kanda kalır. Bu C virüsünde yıllar sonra karaciğer kanseri çok az görülürse de B virüsünde kansere dönüşme gene az oranda görülse de, bu oran C den daha fazladır.
Tanı :
Önce klinik olarak, ama kesin teşhis laboratuvar muayeneleri ile konur. Klinik olarak hastada belirti yoktur. Bir kısmında karaciğer biraz büyür ve hafif ağrılıdır. İleri devrelerde yüz ve alında örümcek şeklinde kırmızı yıldızcıklar, avuçlarda kırmızı palmer eritem belirtisi olur. Siroza ilerleyen hastalarda, kaşıntı, yorgunluk, zayıflama, idrarda koyu renk, ayaklar şişme, karında sıvı birikimi (asit gelişmesi) görülebilir. Karaciğer, dalak büyür, gözlerde sarılık, özefagusta varis gelişir. Kanda karaciğer enzimleri SGOT=AST, genelde normaldir. Bir kısım hastada 4-5 hatta 10 katına çıkabilir. SGPT=ALT yükselir. ALT de daima AST den daha fazla yükselir. GGT çoğu zaman normaldir. Alkali fosfataz ve GGT artması lökosit ve trombosit, serum albüminde azalma hastalığın siroza dönüşen hastalarda görülür. Karaciğer Biopsisi ve son zamanlarda kanda Fibroz testi de çok kullanılmaktadır. Kanda HCV+ dır. Protrombin zamanı uzar, INR değeri yükselir. Biopsi yapılırsa Fibroz doku (Nedbe) geliştiği saptanır. Karaciğer yapısı bozulur. Kesin tanı kanda HCV RNA (+) olması ve sayısının artması ile konur.
HCV virüsünün Genotipleri vardır.
- Türkiye’de daha az 1a % 2- 20 oranında
- Türkiye’de en çok 1b % 68 oranında, az 2a % 2-5 oranında, çok az 4 % 1-2 oranında
- Avrupa, Kuzey Amerika, Çin, Japonya, Mısır, Orta Afrika, bu ülkeler Türkiye’ye benzer.
- Orta Doğu Tip 4
- İrlanda Tip 3
Tedavide İnterferona en iyi cevap Tip 2 ve 3 de görülür.
İnterferon haftada 1 defa deri altına enjekte edilir. Ayrıca tedaviye Ribavirin kapsülleri eklenir. Tedaviden 3 ayda başarı alınmaz ise son verilir. Eğer netice alınırsa 24 hafta veya 48 hafta devam edilir. Ribavirin kapsülleri 200 mg lıktır. Hastanın kilosuna göre günde 6 taneye kadar verilebilir. İnterferonda saç dökülürse de tedaviden sonra tekrar saç gelişir. Ribavirin’in yan etkisi olaraktan kanda ciddi Hemoglobin azalması görülür. Uykusuzluk, iştahsızlık, kalpte sıkıntı, nefes darlığı olabilir. İnterferonda ise bazı psikolojik şikayetler görülür. Gerekiyorsa tedaviye son verilebilir.
Okumak için 